|
در کار علمی، حقیقت این است، اگر معیار علمی رعایت نشود، ننوشتن بهتر از نوشتن موضوعی است
درباره‌ی دانش‌نامه‌ی هزاره بسیار نوشته شد که بیش‌تر نوشته‌ها انتقادی بودند. غیر از دست‌اندرکاران دانشنامه، دیگران اکثرا منتقد شیوه‌ی کار دانشنامه بودند و برخی‌ها حتا به این نظر بودند این‌که دانشنامه با نگارش و محتوای موجود نوشته نمی‌شد، بهتر بود. در کار علمی، حقیقت این است، اگر معیار علمی رعایت نشود، ننوشتن بهتر از نوشتن موضوعی است.
انتقادهای جدی و فنی در باره‌ی شیوه‌ی نگارش و محتوای دانشنامه وارد شد که به نظرم انتقادها درست و دقیق استند. پرسش این است چرا دانش‌نامه‌ی هزاره دچار چنین مشکلات ویرایشی و محتوایی شده است؟ برداشتم این است مدیران دانشنامه از اساس، کار دانشنامه را ساده گرفتند و بدون درنظرگیری اصول و معیار، کار را آغاز کردند. به این‌که چه کسانی در چه سطح علمی‌ای، مدخل‌های دانشنامه را بنویسند، توجه نشده است.
تا جایی‌که اطلاع دارم هر کسی برای دانش‌نامه‌ی هزاره مدخل می‌نویسد. چند نفر از محل ما پیام داد، از ما خواسته شده برای دانشنامه مقاله بنویسم. برخی از این افراد صنف ۱۲ بودند و چند نفر دیگر که در یکی از رشته‌ها لیسانس بودند، پیش از این‌که برای دانشنامه مدخل بنویسند، تجربه‌ای در نوشتن نداشتند. از طرف دیگر موضوع مدخل‌های دانشنامه بیش‌تر بر اساس سهمیه‌بخشی درنظر گرفته شده است و هر کسی طبق سهمیه‌ی خود خواسته نام افراد و... را وارد دانشنامه بسازد
اصولا باید معیاری وجود داشته باشد که یک موضوع بنابر چه ویژگی‌ای وارد دانشنامه شود و آن موضوع را به‌عنوان مدخل چه کسی باید بنویسد. در غیر آن، کار به مشکل نگارشی و محتوایی دچار می‌شود که دانش‌نامه‌ی هزاره دچار شده است
چند گونه مقاله وجود دارد که یکی از آن‌ها مقاله‌ی دانش‌نامه‌ای است. مقاله‌ی دانش‌نامه‌ای از یک‌سو فشرده باید نوشته شود و از سوی دیگر مستند و استوار بر یافته‌های علمی و پژوهشی باشد. حقیقت این است هر کسی نمی‌تواند مقاله و مدخل دانش‌نامه‌ای بنویسد، زیرا تهیه مدخل دانش‌نامه‌ای ویژگی‌های حرفه‌ای و تخصصی خود را دارد
به نظرم درست و مناسب این است مدیران دانش‌نامه‌ی هزاره با استفاده از انتقادهایی‌که صورت گرفته است در تهیه دانشنامه تجدید نظر کنند. بهتر است دانش‌نامه‌ی هزاره در چند جلد موضوع‌بندی شود. منظورم از موضوع‌بندی این است‌که هر جلد در باره‌ی موضوعی باشد. مثلا یک جلد درباره‌ی مشاهیر هزاره باشد، یک جلد درباره‌ی بازی، فرهنگ و هنرهای مردم هزاره، یک جلد درباره‌ی جغرافيای زندگی هزاره و... فعلا کار دانشنامه لغت‌نامه‌ای اما بدون دسته‌بندی موضوعی است. پیش‌نهاد من این است هر جلد درباره‌ی موضوعی خاص بر اساس ترتیب الفبا باشد
درست است‌که این روی‌کرد در دانش‌نامه‌نویسی نسبتا سنتی است، اما برای دانش‌نامه‌ی قومی هزاره این روی‌کرد کارایی مناسب دارد. موضوع و حدود کار مشخص می‌شود که دانشنامه چه موضوع‌هایی را برمی‌گیرد و شامل چند جلد می‌شود
بنابراین می‌توان کار دانشنامه را در روی‌کردی‌که جریان دارد، توقف داد و اطلاعات مفیدی‌که جمع‌آوری شده‌اند، طبق دسته‌بندی موضوعی از آن‌ها در روی‌کرد جدید استفاده کرد. در این‌صورت نیاز است مدیران دانشنامه چند ویراستار و گروهی از پژوهش‌گران مدخل‌نویس را استخدام کنند. پژوهش‌گران مدخل‌ها را طبق اصول و معیار تهیه کنند و بنویسند و ویراستاران روی‌کرد ویراستاری را مشخص و ویراستاری یک‌دست انجام دهند و مانند استاد کاظم کاظمی منت نگذارند که غیر از من ویراستار پیدا نمی‌شد و من تنها صدها صفحه را ویرایش می‌کنم. آن زمان نیز ده‌ها ویراستار حرفه‌ای در ایران و افغانستان وجود داشتند و حالا نیز دارند. برای دقت در ویراستاری، استاد کاظمی بایستی به مدیران دانشنامه می‌گفت ویرایش دانشنامه کار یک نفر نیست، چند ویراستار ایرانی یا افغانستانی را نیز استخدام کنید با من یا زیر نظرم کار کنند
یعقوب یسنا - فیسبوک
|
